In het duinlandschap van het Noord Hollandse Bergen aan Zee bouwde het architectenduo Jetty en Maarten Min een bijzonder huis voor de toekomst. Met dit ontwerp en met dank aan de natuurlijke invloeden realiseerden zij hun droom. 

De route door het natuurgebied wordt door menigeen als de mooiste van Nederland bestempeld. Het kustplaatsje dankt zijn bestaan aan Maria van Reenen-Völter, de burgemeestersvrouw die begin twintigste eeuw de weg naar zee liet aanleggen. Nadat een smalspoor door haar ingenieurs werd aangelegd liet men de natuur meehelpen met de zandafgraving. Door de zuidwestelijke winden vanuit zee zorgden zandverstuivingen ervoor dat het traject sneller gerealiseerd kon worden. Rekening houdend met deze natuurkracht ging het echtpaar Min hier in 2007 van start met de bouw van hun huis. De jaren vijftig bungalow die zij twintig jaar geleden hadden aangeschaft voldeed niet aan hun idee over wonen in de toekomst, waardoor sloop het enige alter-natief bleek. Voorwaarde was wel dat hun nieuwe onder- komen de sfeer en geschiedenis van deze unieke plek niet zouden aantasten.

Bij binnenkomst hebben we vanuit de hal zicht op een metershoge glaswand aan de zuidzijde van het perceel. Het is de enige scheiding tusssen het huis en het aangrenzende duinlandschap waar wilde Konikpaarden en Schotse Hooglanders grazend de natuur in toom houden. In de open badkamer waarvan opvalt dat de betimmering rondom de ramen niet is gestuukt, blijkt deze constatering meteen het bijzondere dat het architectenpaar hier wil laten zien: het gebruikte houtmateriaal dient volgens hun opvatting herkenbaar te blijven. In alles is dit functioneel doorgevoerd. De deuren op de begane grond hebben een soortgelijke robuuste uitstraling waardoor het lijkt alsof de woning nog niet af is. “We hebben het huis zelf gebouwd” aldus Jetty, die daarmee wil aangeven dat er geen aannemer bij de bouw werd betrokken. Als beeldend kunstenares werkt Jetty al 28 jaar zeer nauw samen met haar man aan projekten, met als gevolg dat alle materialen tijdens de bouw van hun huis zorgvuldig werden gekozen, of in een enkel geval werd ontwikkeld omdat het nog niet bestond. Hierdoor heeft de bouw relatief lang geduurd: ruim twee jaar. ‘Noem het maar slow architecture, we werkten stap voor stap’ aldus Jetty.

Terwijl Maarten verantwoordelijk was voor de vormgeving, bedacht Jetty de concepten, sferen en materialen, en heeft zich gaandeweg ontwikkeld als hoofdaannemer en uit-voerder van de woning.
Er waren ook wel dagen bij dat ze niet wist hoe het verder moest, bijvoorbeeld als er een esthetisch probleem ontstond. Dan gaf zij aan dat ze meer tijd nodig had, want zij liet zich niet door de bouwers opjagen. Alle bedrijven die meewerkten werden door haar persoonlijk benaderd en geïnstrueerd.
De timmerman, metselaar, loodgieter of de elektricien, bewust zocht zij naar vaklui die niet vastzaten in hun denken.

CUSTOM DAKPANNEN
Een mooi voorbeeld van deze slow architecture is hoe ideeën en opvattingen over de dakbedekking tot stand kwamen. Een goede dakpan bepaald immers een levenlang de sfeer. Jetty toont de lange platte baksteen afkomstig uit een Deense fabriek. Steenbaron Petersen Tegl kreeg van het architectenduo de opdracht om van een bestaand exemplaar een nieuwe versie te bakken. De stenen dienden aan de onderkant een uitholling te krijgen zodat ze over de panlatten gehangen konden worden. Met een aluminium haakje werd de dakpan op de hoge gedeelten vastgeklemd tegen het opwaaien. Na hun eigen tests in de buitenlucht bleek de nieuwe dakpan geschikt om de gebogen dakvorm van hun huis te bedekken. Maar daarmee was de fabrikant er nog niet. Om de kleur te verkrijgen die overeenkomt met de omringende natuur, werd gekozen voor speciale Engelse klei. Tijdens het bakproces werd reductie toegepast (het wegnemen van zuurstof) waardoor een zachte oranje gloed vaag door de metallic ge- kleurde bovenlaag schijnt. Het dakmateriaal diende niet alleen bestand te zijn tegen het zout en de kracht van de zeewind, maar moest ook in harmonie zijn met de omgeving.

Volgens Jetty lijkt de westzijde van het dak op de kont van een oerbeest, zoals een paard of rund ook met z’n achterste naar de wind gaat staan maar hun ‘beest’ heeft de huid van een olifant. Ondertussen wijst zij op de kruinen van de bomen en struiken rondom haar woning die gebogen landinwaarts groeien: “Bij het ontwerp hielden we dus rekening met de hier allom heersende zuidwestelijke winden en bouwden ons huis met de wind”

BOMEN IN HUIS
De strokenramen zijn onregelmatig in de gevel geplaatst en geven een onbelemmerd panoramisch uitzicht op het duindorp en de zee. De hoogte en precieze plek van de ramen werd pas tijdens de bouw bepaald nadat het echtpaar zich in twee stoelen op de tweede verdieping had genesteld. Zichzelf hiermee verzekerend van het ultieme uitzicht. De kozijnenmakers kregen hun opdracht op voor-waarde dat zij deze in hun eigen werkplaats zouden vervaardigen. Dat vroeg weliswaar om extra tijd, maar toe ze een- maal klaar waren, was men bijzonder trots dat zij in dit projekt mochten participeren. Er zijn overigens nog steeds beslissingen die genomen dienen te worden. Maarten en Jetty wonen al in hun huis maar de keuken moet nog gebouwd worden.

De loftachtige etages staan in open verbinding met elkaar waardoor je vanuit het atelier op de begane grond met personen op beide etages kunt communiceren. De verdiepingen hangen zwevend aan staal tussen zeven enorme Douglas sparrenbomen waar de schors nog aan zit. Het advies kwam van een bevriend scheepsbouwer die tijdens Maarten’s ontwerp had meegekeken. De boomstammen die tesamen met de gelamineerde houten spanten de dakconstructie dragen, werden speciaal met de hand gerooid in een productiebos van Staats-bosbeheer in de omgeving van Garderen. De bomen onbe- schadigd op de plaats van bestemming te krijgen, bleek nog een enorme logistieke operatie te zijn, waarbij Jetty een kraanwagen moest inhuren.

Volgens Maarten had geen enkele aannemer dit kunnen realiseren. Voor dit bijzondere projekt had men een heel hoge of een veel te lage prijs berekend. Omdat er veel innovatieve onderdelen in zaten zou het voor een aannemer erg moeilijk zijn om hier in mee te gaan en de ontwerpers wilden bij hun eigen woning het experi-ment juist aangaan. Hoe dan ook, hij is ervan overtuigd dat ze daarmee in de problemen waren gekomen. Veel bouwers zijn volgens hem bang voor hout, niet alleen vanwege de brandveiligheid, maar ook voor volle boom-stammen die als kolommen gebruikt worden en nog in ‘beweging’ zijn. Als zoon van de beroemde Bergense kunstschilder Jaap Min, groeide hij op in een oude boerderij aan de rand van het dorp. Je neemt dus altijd wat van je verleden mee. Het verklaart ook de vele kunstwerken van zijn vader die zwevend en vrij in de ruimte hangen.

OMGEKEERDE KOELKAST
In de grote leefruimte met aan alle kanten binnenvallend licht staat de gezellige eettafel en wordt een plek gezocht en ‘gevoeld’ voor de nog te creëren keuken. Aan de oostzijde, de kant waar de zon opkomt, staat het tweepersoonsbed dat Jetty zelf heeft ontworpen. Ook hier het fabuleuze uitzicht op het breedste duingebied dat ons land rijk is. Aan het plafond is een tapijt van zeegras bevestigd. Het aanbrengen werd door haar stoffeerder niet in dank afgenomen. Til maar eens een rol vloerbedekking boven je hoofd, en plak ‘m vast tegen het plafond. Aan de kopse kant van de gevel zitten de meeste ramen. De uitsparingen in de stenen gevel zijn dichtgetimmerd, maar kunnen in de toekomst verwijderd worden indien een balkon of lift wenselijk wordt.

Het huis is voorzien van moderne domotica, d.w.z. met één druk op de knop van een afstandbediening gaan alle lichten uit en alarm aan. Er is wel elektriciteit maar geen gas. Het kraanwater in de woning wordt verwarmt door het allernieuwste type zonnecollector en een warmtepomp op lucht. In de badkamer wordt het restwater in een warmteterugwinning (WTW) douchebak opgevangen. Dit afvalwater stroomt via een sifon in het midden van de warmtewisselaar als een dunne film over een koperen schotel. Het leidingwater stroomt door een spiraalvormige gevinde buis aan de onderzijde van de schotel, waardoor er een warmte uitwisseling tijdens het douchen plaatsvindt. In de praktijk kan niet alle warmte worden teruggewonnen, maar wel een heel groot deel. De duurzame woning is zeer goed geïsoleerd met een RC van 5. Dit houdt in dat het huis twee keer zo goed geisoleerd is als een ‘normaal’huis. Zodoende werkt de woning als een omgekeerde koelkast: de warmte blijft binnen en kan er niet uit. Kortom, een bijzondere woning. Een mening die wordt gedeeld. Het huis van Jetty en Maarten kreeg in 2011 de prestigieuze Arie Keppler prijs toegekend in de catagorie particuliere woonhuizen. En dan te bedenken dat het nog niet eens voltooid is.

Tekst Eric Govers Fotografie Liesbeth van der Wal ©SantMedia
Gepubliceerd in Villa ‘d Arte www.villadarte.nl
Voor meer informatie www.min2.nl

HOME